همانطور که در بیمه باربری می دانیم موضوع اصلی بیمه باربری حمل و نقل کالاست که به سه دسته اصلی باربری صادراتی ، باربری وارداتی و باربری داخلی دسته بندی می شود که نرخ این نوع بیمه نامه ها به عوامل مختلفی بستگی دارد که اصلیترین آنها عبارتند از: نوع وسیله حمل ، پوششهای بیمه ای ، نوع کالا ، تحویل کالا و نوع بار می توان به پنج دسته تقسیم کرد:
1-بیمه باربری بر اساس وسیله حمل :
وسیله حمل یکی از اصلیترین عوامل در اکچوری و محاسبه نرخ بیمه باربری محسوب می گردد.وسیله حمل می تواند کشتی ، هواپیما ، قطار ، کامیون ، کامیونت ، وانت ، اتوبوس ، سواری ، لنج ، بارج ، دوبه ، تریلر ، کشتی یدک کش ، تراک ، بوژی ، لندینگ کرافت و یا ترکیبی میباشد.
2-بیمه باربری بر مبنای نوع کالا:
نوع کالا نیز در بیمه باربری و اکچوری و محاسبه نرخ و حق بیمه باربری بسیار موثر است.کالاها از حیث اینکه در برابر خطرات تحت پوشش چه نقاط ضعفی دارند و احتمال آسیب آنها در برابر خطرات تحت پوشش چقدر است نرخ گزاری می شود.مثلا نرخ حمل و نقل ورقهای آلومینیومی بسیار کمتر از نرخ مواد شیمیایی و قابل اشتعال می باشد.
3-بیمه باربری بر مبنای نوع بسته بندی:
نوع بسته بندی نیز در بیمه باربری و تعیین نرخ آن بسیار موثر است ، بسته بندی هایی که تا بحال در بیمه باربری بیمه ایران تحت پوشش قرار گرفته است به شرح ذیل است:
کانتینر ، جعبه ، بشکه ، بندل ، صندوق چوبی ، کارتن ، پالت ، رول ، کیسه ، گونی ، حلب ، قوطی ، کیف ، ساک ، چمدان ، ، صندوق فلزی ، کویل ، عدل ، نگله ، فله ، بطری ، صندوق ، جعبه چوبی ، بسته ، تسمه کشی ، سطل ، کانتیر یخچالدار و بسته بندی ترکیبی مثل جعبه در کانتینر مواردی است که در بخش بیمه باربری بیمه ایران نمایندگی علوی تحت پوشش قرار گرفته است.
4-بیمه باربری بر مبنای نحوه حمل یا تحویل کالا:
نحوه حمل یا شرایط تحویل کالا نیز در نرخ بیمه باربری بسیار موثر است،روشهای حمل در بیمه باربری را می توان به شرح ذیل توصیف نمود:
روش های متداول حمل محموله های صادراتی و وارداتی به شرح زیر می باشد.
ترانس شیپمنت
پارت شیپمنت
EXW (مخفف Ex Works): تحویل کالا در نقطه عزیمت در مبدأ یا در کارگاه یا انبار تولید کننده( محل کار).
FCA (مخفف Free Carrier) : تحویل کالا به حمل کننده در مبدأ ( تحویل کالا داخل کامیون، ریل و هواپیما) . با توجه به اینکه محل تحویل کشور خریدار باشد، از نظر شرکتهای بیمه ای در نقطه ریسک بالاتری میباشد. هزینه حمل و بیمه با خریدار است. عقد قرارداد حمل و بیمه با خریدار (نه الزاما).
FAS (مخفف اصطلاح Free Alongside Ship): تحویل کالا در کنار کشتی در مبدأ. محل خاتمه ریسک فروشنده کنار کشتی در بندر است. هزینه حمل و بیمه با خریدار است. عقد قرارداد حمل و بیمه و بازرسی با خریدار است.
FOB (مخفف اصطلاح Free On Board): تحویل کالا در عرشه کشتی در مبدأ. فروشنده وقتی کالا را از روی نرده کشتی عبور داد ریسک خود را خاتمه داده‌است. هزینه حمل و بیمه با خریدار است. عقد قرارداد حمل از بندر تحویل و بیمه و بازرسی با خریدار است.
CFR (مخفف اصطلاح Cost and Freight): ارزش و کرایه حمل تا مقصد. C&F سابق است ولی مخصوص حمل دریایی .کالا وقتی از روی نرده کشتی عبور می‌کند (بارگیری میشود) مسئولیت فروشنده خاتمه میابد .هزینه بیمه با خریدار است .هزینه حمل با فروشنده‌است .عقد قرارداد بیمه با خریدار است .و عقد قرارداد حمل با فروشنده .
CIF (مخفف اصطلاح Cost, Insurance and Freight): ارزش، بیمه و کرایه حمل تا مقصد. مخصوص حمل دریایی میباشد. کالا وقتی از روی نرده کشتی بارگیری میشود مسئولیت فروشنده خاتمه میابد. هزینه حمل و بیمه با فروشنده‌است. عقد قرارداد حمل و بیمه با فروشنده‌است.
CPT (مخفف اصطلاح Carriage Paid To): تحویل با پرداخت کرایه حمل تا مقصد. حمل مرکب ولی بیشتر برای طرق زمینی یا هوایی استفاده میشود. ریسک و مسئولیت فروشنده زمانی که کالا را تحویل اولین حمل کننده می‌دهد خاتمه میابد. هزینه حمل با فروشنده تا نقطه معین طبق قرارداد. هزینه بیمه خریدار. عقد قرارداد بازرسی با خریدار است.
CIP (مخفف اصطلاح Carriage and Insurance Paid to): تحویل با پرداخت کرایه حمل و بیمه تا مقصد. روش حمل مرکب میباشد. ریسک و مسئولیت فروشنده زمانی که کالا را به نقطه توافق شده می‌رساند خاتمه میابد. هزینه بیمه و حمل با فروشنده‌است. عقد قرارداد بیمه و حمل با فروشنده‌است. عقد قرارداد بازرسی با خریدار است.
DAF (مخفف اصطلاح Delivered At Frontier): تحویل در مرز ( مرز تعیین شده ).
DES (مخفف اصطلاح Delivered Ex Ship): تحویل در عرشه کشتی ( در مقصد ).
DEQ (مخفف اصطلاح Delivered Ex Quay): تحویل در اسکله ( در مقصد ).
DDU (مخفف اصطلاح Delivered Duty Unpaid): تحویل در مقصد بدون پرداخت حقوق و عوارض گمرکی.
DDP (مخفف اصطلاح Delivered Duty Paid): تحویل در مقصد با پرداخت حقوق و عوارض گمرکی.
5-بیمه باربری بر مبنای نوع خطرهای تحت پوشش:
خطرهای تحت پوشش در بیمه های باربری بر اساس نوع پوشش به سه نوع A, B, C تقسیم می شود
مجموعه خطرات تحت پوشش کلوز C :
آتش سوزي يا انفجار ، به گل نشستن و زمين گير شدن ,برخورد با کف دريا , غرق شدن يا واژگون شدن کشتي يا شناور، تصادم يا برخورد کشتي ,شناور يا هر وسيله حمل ديگر با هرجسم خارجي به غير از آب ، تخليه کالا در بندر اظطراري ، تلف يا آسيب وارد به کالاي مورد بيمه بعلت فدا کردن کالا در جريان خسارت عمومي ، تلف يا آسيب وارد به کالاي مورد بيمه بعلت به دريا انداختن کالا جهت سبک سازي کشتي ، خسارت همگاني و هزينه هاي نجات به منظور پيشگيري از خسارت ، مسئوليت مشترک در تصادم ، هزينه حمل تا مقصد نهايي
مجموعه خطرات تحت پوشش کلوز B :
علاوه بر خطرهای تحت پوشش در کلوز C خطرهای دیگری نیز به شرح زیر در این کلوز بیمه میشود
زلزله ، فوران آتشفشان ، شسته شدن کالا از روی عرشه ، ورود آب دريا ,درياچه يا رودخانه به کشتي ,شناور , محفظه کالا , کانتينر ,ليفت وان , يامحل انبار ، تلف شدن کلي هر بسته در کشتي يا شناور و يا تلف کلي هر بسته بعلت افتادن بهنگام بارگيري و يا تخليه کشتي يا شناور، سرقت ، عدم تحویل ، شکست ، خسارت ناشی از چنگک ، روغن زدگی ، به گل آلوده شدن ، به رنگ و اسید آلوده شدن ، خسارت ناشی از کالای مجاور ( بو گرفتن – برخورد – آلودگی ) ، ریزش
مجموعه خطرات تحت پوشش کلوزA :
علاوه بر خطراهای تحت پوشش در کلوز های فوق خطر های دیگری به شرح زیر در این کلوز بیمه میشود
طوفان ، راهزن دریایی ، خسارت هاي ناشي از فعل يا تقصير اشخاص ثالث ، خسارت هاي ناشي از باران و آفتاب ، دم کردن ، خسارت هاي ناشي از عمل کارکنان کشتي (باراتري ) ، ساييدگي و زنگ زدگي ، نشت ، لب پریدگی ، کج شدن – خراشیدگی و ضربه زدگی – لک برداشتن ، کرم زدگی – موش خوردگی- حشره زدگی ، دله دزدی ، کسری
نویسنده مقاله:سید عباس علوی
تماس تلفنی